Món ngon quê tôi

Ở một số tỉnh thành miền Bắc, quanh những bụi rậm, bờ ao nơi làng quê thường mọc dại cây lạc tiên. Lá và ngọn non của cây này được bà con xem như đặc sản “trời ban”, dùng để chế biến nhiều món ngon. Lạc tiên (tùy vùng miền mà còn gọi là đọt nhãn lồng, chùm bao, lồng đèn, bọc đường) là loại cây mọc dại nơi thôn quê, có mặt khắp 3 miền nhưng phổ biến nhất vẫn là ở miền Bắc. Chúng được tìm thấy chủ yếu ở những nơi bờ bụi, dễ leo quấn như hàng rào, bờ ao… Trừ rễ, hầu hết các bộ phận khác của cây lạc tiên đều có thể dùng làm dược liệu. Trong đó, lá và quả chín của loại cây này còn được người dân ở một số tỉnh thành miền Bắc như Hải Phòng, Thái Bình, Phú Thọ, Bắc Giang… tận dụng làm thức ăn, xem như đặc sản “trời ban”. Lạc tiên là cây mọc dại, có nhiều ở làng quê Việt. Ảnh: Binh Luu Thi “Người ta thường ngắt lá và ngọn non của cây lạc tiên để làm rau, chế biến thành các món luộc, xào hoặc nấu. Còn quả chín thì chỉ cần bóc vỏ là có thể ăn ngay”, chị Thu Huyền (sống ở Tiên Lãng, Hải Phòng) cho biết. Theo chị Huyền, cây lạc tiên phát triển và cho thu hái quanh năm. Tuy nhiên, thời điểm rau xanh, ngon nhất là cuối xuân, đầu hạ, sau những trận mưa thoáng qua. Khi ấy, bà con ra bờ ao, vườn… để hái lạc tiên về bán hoặc chế biến. “Mùa hoa lạc tiên thường từ tháng 4 đến hết tháng 5. Hoa có màu trắng và tím khá đẹp mắt. Mùa quả chín bắt đầu từ tháng 5 và kết thúc vào tháng 7. Quả của cây hình tròn, khi chín ngả vàng, bên ngoài được bao phủ một lớp màng mỏng”. Lá và ngọn non của cây lạc tiên được xem như loại rau đặc sản sạch. Ảnh: Hồng Quyên, Đoàn Thu Huyền Quả lạc tiên lúc xanh có vị chua còn khi chín lại ngọt, thơm, ăn khá giống chanh leo. Ảnh: Đoàn Thu Huyền Rau lạc tiên có thể chế biến thành nhiều món, tương tự như các loại rau thường thấy khác. Đơn giản nhất là rau lạc tiên luộc, còn cầu kỳ hơn thì đem xào tỏi (hoặc thịt bò), nấu canh thịt băm (hoặc tôm) hay nhúng lẩu… đều ngon. Vì mọc tự nhiên nên lạc tiên được người dân miền Bắc xem như rau sạch, chỉ cần sơ chế đơn giản là có thể đem nấu ăn. Điều thú vị là rau lạc tiên khi rửa với nước thường tạo thành bọt như xà phòng do lá chứa nhiều saponin. Khi tiếp xúc với nước, chất saponin trung hòa với nước và tạo bọt nhưng không ảnh hưởng đến sức khỏe con người hay chất lượng món ăn. Rau lạc tiên xào tỏi ăn giòn ngon như ngọn bí xào. Ảnh: Đá quý Trung Rau lạc tiên sau khi rửa sạch thì đem chế biến thành các món tùy ý. Loại rau này nhanh chín nên chỉ cần nấu trong thời gian ngắn, khoảng mấy phút là tắt bếp ngay để rau chín tới, giữ được màu xanh tự nhiên và tăng độ giòn, ngon. Chị Huyền nhận xét, thoạt nhìn, rau lạc tiên sau chế biến trông khá giống ngọn su su nhưng ăn ngon giống ngọn rau bí. Loại rau này có vị mát, ngọt nhẹ và thơm mùi đặc trưng, người lớn hay trẻ nhỏ đều có thể thưởng thức. Không chỉ có hương vị ngon lạ, lạc tiên còn được xem như “thần dược” vì có khả năng điều trị chứng mất ngủ hiệu quả. Ảnh: Ẩm thực tại gia Theo BSCK II Huỳnh Tấn Vũ, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM (cơ sở 3), lạc tiên không chỉ được sử dụng như 1 loại rau sạch mà còn là vị thuốc trị mất ngủ. Ngoài các món được chế biến từ rau tươi, người dân còn thái nhỏ lạc tiên và đem phơi khô, dùng để sắc thành nước uống, giúp cải thiện giấc ngủ, hỗ trợ điều trị chứng lo âu…, từ đó tăng cường sức khỏe. Nguồn: https://vietnamnet.vn/rau-dac-san-moc-tua-tua-o-mien-bac-an-gion-ngon-nhu-ngon-bi-2394880.html

Bởi

11 Tháng Bảy, 2025

Từ loài cây mọc phổ biến ở vùng ven biển, đặc biệt là tại các đồi cát, người dân Quảng Bình (nay là tỉnh Quảng Trị) đã kết hợp với cá đuối để tạo nên món đặc sản canh chua ngon miệng, độc đáo.

Giai đoạn từ tháng 6 tới tháng 8 hằng năm là thời điểm rất đông du khách tìm tới Quảng Bình (nay là tỉnh Quảng Trị) để du lịch hè.

Không chỉ sở hữu nhiều địa điểm du lịch nổi tiếng như Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, hệ thống hang động bí ẩn, biển Nhật Lệ, bãi đá nhảy… tỉnh này còn có nhiều đặc sản độc đáo, hấp dẫn, trong đó có canh cá đuối xương rồng.

Cây xương rồng mọc phổ biến ở khu vực ven biển, đặc biệt là tại các vùng đồi cát chạy dọc theo bờ biển. Loại cây gai chi chít này vươn lên từ đất khô cằn, thiếu nước, chịu được nắng, gió khắc nghiệt của miền Trung.

Trước đây, xương rồng từng là món rau cứu đói. Bà con sinh sống quanh các làng chài ven biển dùng chúng làm món ăn dự trữ trong những ngày biển động, khi không thể căng buồm ra khơi đánh bắt tôm cá.

Xương rồng mọc phổ biến ở Quảng Bình cũ và được bày bán ở trong chợ Đồng Hới. Ảnh: Ngọc Trâm/Hoàng Yến

Từ nguyên liệu độc đáo này, người dân địa phương đã chế biến thành nhiều món ăn ngon như gỏi xương rồng, xương rồng xào thịt bò, xương rồng xào tỏi, salad xương rồng, canh chua cá xương rồng…

Canh chua xương rồng có thể nấu cùng cá lóc, cá ngần, cá ngạnh, mực nhưng phổ biến hơn cả là cá đuối. Bà con ưa chuộng dùng loại xương rồng 5 cánh hay còn gọi là xương rồng ngôi sao vì ít vị chát, ngon mà đẹp mắt.

Họ chọn xương rồng non, màu xanh nhạt, thân lá mập. Xương rồng hái lúc sáng sớm được cho là sẽ mọng nước hơn. Nếu hái buổi chiều, thân xương rồng khô hơn, khi nấu không còn thanh mát và vị chát nhiều hơn.

Xương rồng được gọt sạch gai xung quanh, tách lớp màng ở ngoài cho sạch rồi thái thành lát mỏng, rửa qua nước muối. Có người sẽ chần xương rồng trong nước sôi để giảm độ nhớt và vị chua.

canh xương rồng cá đuối quán dì hà.jpg — Nguyên liệu làm canh cá đuối xương rồng không khó kiếm. Ảnh: Quán Dì Hà

Cá đuối tươi sau khi rửa sạch, sơ chế, đem thái khúc nhỏ rồi ướp mắm muối, gia vị, xào trên chảo nóng cho thấm rồi thả xương rồng vào, đảo qua vài lượt trước khi thêm nước sôi.

Chờ nồi canh sôi được chừng vài phút, đầu bếp nêm nếm vừa ăn và cho thêm mùi tàu (ngò gai), hành lá để dậy mùi thơm.

Xương rồng có vị chua nhẹ, thanh mát dễ chịu, khác với vị chua của sấu, khế hay lá giang. Miếng xương rồng được nấu chín hơi dai, giòn, ăn lạ miệng. Thịt cá đuối đậm đà, ngọt, thơm.

canh xương rồng cá đuối quán dì hà3.jpg — Đây là món canh giải nhiệt lý tưởng sau một buổi vui chơi ở biển. Ảnh: Quán Dì Hà

Hiện các quán ăn dọc bờ biển ở Quảng Bình đều bán canh xương rồng, mỗi quán có một bí quyết riêng.

Mấy năm gần đây, xương rồng còn được một quán ở Quảng trị mới chế biến thành trà xương rồng, kết hợp với trà xanh hoa nhài, hoa quả tươi hoặc nước dừa. Xương rồng cũng được sấy lạnh làm thành món mứt ngọt dịu.