Cá Thòi Lòi – Đặc Sản Xấu Lạ Nhưng Ngon Vô Cùng Của Xứ Cà Mau

Bạn đã thử tưởng tượng một loài cá có thể bơi lội dưới sông, chạy trên bờ và thậm chí là leo cây chưa. Số nhiều trong chúng ta đều chưa nghĩ tới. Nhưng đối với người dân miền tây vùng cửa biển, đặc biệt là xứ Cà Mau, nó quá quen thuộc. Nó chính là loài cá thòi lòi. Nhưng bạn sẽ còn ngạc nhiên hơn nữa nếu được thử qua những món ngon từ loài cá leo cây này. Chắc chắn cái bề ngoài xấu xí sẽ biến mất trong tâm trí bạn. Thay vào đó chỉ còn hương vị thơm ngon, và hết sức đậm đà.

Nguồn gốc và cái tên ” cá thòi lòi ” độc đáo

Theo Wikipedia Tiếng Việt, cá thòi lòi có tên tiếng anh là Giant Mudskipper. Chúng thường sinh trưởng ở vùng hạ lưu sông và cửa biển ở vùng nhiệt đới.

Ở nước ta, cá thòi lòi thường được tìm thấy ở các cửa biển, vùng ngập mặn. Mà nhất là những cánh rừng ngập mặn của xứ Cà Mau. Chúng có cấu tạo cơ thể hết sức đặc biệt. Có cả phổi và mang nên loài cá này có thể sống dưới nước lẫn trên cạn. Hai vây trên của chúng phát triển như hai chi trước, giúp chúng chạy trên sình bùn rất nhanh.

Hình dáng bên ngoài của chúng có vẻ hơi ” xấu xí và kinh dị “. Lớp da dày, sần sùi với đầy nhớt. Cái đầu rõ to . Cái miệng còn to hơn nữa với hàm hăng lởm chởm. Khi muốn hăm dọa kẻ thù chúng thường há mồm to hết cỡ, các vây lưng dựng đứng. Thật sự rất hung tợn và có chút kinh dị

Đặc biệt cặp mắt của chúng cũng khá to, lồi hẳn trên đỉnh đầu. Từ đặc điểm này mà cái tên ” cá thòi lòi ‘ ra đời. Ngoài ra chúng còn có tên gọi là ” cá bống nhảy ” cá bống trắng ” do hình dáng có nét tương đồng với loài cá bống.

Tập tính cá thòi lòi biển

Cá thòi lòi sống ở đâu

Cá thòi lòi sống cả ở vùng hạ lưu sông lớn và các cửa biển, các khu rừng ngập mặm. Ngày trước, loài cá kì dị này được tìm thấy rất nhiều ở vùng Cần Giuộc, Bạc Liêu, Kiên Giang, Cà Mau…Tuy nhiên hiện nay loài cá này chỉ còn xuất hiện ở những khu rừng ngập mặn được bảo tồn tốt. Có thể kế đến như Vàm Sát, U Minh Hạ…

Chúng thường đào hang rất sâu dưới bùn để ẩn nấp. Một con có thể có ba đến bốn hang. Khi thủy triều rút xuống, chúng lên bờ và tìm kiếm thức ăn.

Khả năng leo cây của cá thòi lòi là do con người ” gán ” cho nó. Cá thòi lòi thường lặn sâu xuống nước từ 8-10 phút, sau đó nhảy vọt lên khỏi mặt nước rất cao. Có khi chúng bám luôn vào những thân cây đước, cây bần….Sở dĩ cá có thể bám được trên cây là nhờ phần vây dưới bụng. Nó hoạt động như những ống xúc tu của bạch tuộc. Chúng có thể bám chặt vào tất cả các bề mặt. Từ đó người ta nghĩ nó có thể ” leo ” lên cây mới bám được ở đó.

Cá thòi lòi ăn gì

Với cái miệng cực to, hàm răng sắt nhọn, cá thòi lòi là loại ăn tạp. Chúng thường săn mồi là những con cá, tôm, tép nhỏ và những sinh vật phù du. Điều ít người biết là loài cá leo cây này không có lưỡi nhé.

Khi thủy triều rút, những con tôm, cá nhỏ vô tình bị mắc cạn là thức ăn ưa thích của cá thòi lòi. Chúng còn rất thích thú với những con côn trùng.

Cách bắt cá thòi lòi biển

Hiện nay, cá thòi lòi chưa được thuần hóa cho môi trường nuôi, nhốt. Vì vậy để bắt được loài cá độc đáo này chủ yếu là dùng bẫy, cần câu, hay đi soi…. Hang của loài cá leo cây này thường sâu đến 3-4m, ven các bãi bùn trong các khu rừng rừng ngập mặn.

Đối với người dân vùng U Minh, việc bắt cá thòi lòi rất đơn giản. Chỉ cần vài chục cái cần câu, hoặc ít bẫy là có thể bắt được 3-4kg cá cho một ngày lội bùn.

Cứ mỗi lần nước ròng là cá bắt đầu ra khỏi hang để tìm thức ăn. Hang cá thòi lòi rất dễ nhận biết. Cứ thấy chỗ nào có miệng hang, gần đó nhiều ụn đất đùn lên thì chính là nó. Dân câu dùng bẫy, xà vi đặt trên miệng hang, sau đó lấy bùn cố định bẫy. Khi cá ra khỏi hang sẽ chỉ có thể đi vào bẫy mà không quay đầu được. Nếu dùng cần câu thì mồi câu là những con tôm tươi nhỏ, đưa xuống hang cá, kiểu gì cá cũng ham mồi mà dính câu.

Ngoài ra bà con cũng hay đi soi cá vào ban đêm. Dùng đèn pin rọi thẳng vào mắt chúng, lúc này chúng sẽ nằm yên. Một người khác dùng tay hay vượt là có thể bắt chúng môt cách dễ dàng.

Hiện nay, loài cá độc đáo này là đặc sản có tiếng nên được nhiều người tìm mua. Nếu mỗi ngày câu được 3-4kg cá cũng đem lại nguồn thu đáng kể cho người dân.  Tuy nhiên chúng ta nên đánh bắt có chọn lọc kèm với việc bảo tồn nguồn lợi này. Để nó trở thành nguồn lợi lâu dài chứ không nên đánh bắt một cách tận diệt.

Cá thòi lòi làm món gì ngon

Loài cá có vẻ ngoài hơi ” kinh dị ” này chỉ sinh trưởng trong môi trường tự nhiên. Vì vậy thịt cá rất thơm, ngon và dai. Theo lời của dân sành ăn thì nó còn ngon hơn các loại cá sông như cá lóc, cá chép, cá trê…

Cá thòi lòi nướng muối ớt

Đây là món thần thánh, đơn giản và độc đáo từ loại đặc sản cà mau này. Cá được bắt dưới bãi lên, làm sạch và ướp với muối ớt  đã được chuẩn bị sẵn. Muối phải là muối hột nhé, mới đúng vị nam bộ.

Ướp được tầm 20 phút thì cho lên bếp than hồng. Mùi thơm của cá lan tỏa với mùi sông nước sẽ làm lòng người quên đi cái ồn ào chốn thị thành. Cá chín, dùng đũa gỡ nhẹ lớp da dày ra sẽ tới phần thịt trắng nõn, thơm lừng. Cho thịt cá lên miệng nhấm nháp, thêm chút rau đồng và xị đế nữa là mọi ưu sầu như tan biến

Cá thòi lòi kho tiêu

Các món kho tiêu trong ẩm thực miền tây đảm bảo luôn làm bạn thích thú. Sự kết hợp của cá tươi, thịt ba chỉ, tiêu đen, nước dừa…sẽ cho bạn cái hương vị đậm đà nhất. Mà cái kiểu kho bằng nồi đất rồi liu riu lửa để cá thầm dần gia vị cũng là một bí quyết cho món ngon này.

Gỏi thòi lòi trộn lá lìm kìm

Đặc sản Cà Mau trứ danh này chắc nghe tên qua ít người có thể hình dung được. Cái tên loại có đã nghe lạ lạ rồi, lá lìm kìm thì lạ hoắc luôn. Nhưng khi tận mắt được chiêm ngưỡng rồi sau đó nhấm nháp qua món đặc sản này thì chắc hẳn khó mà quên được.

” Cá leo cây ” được nướng trên lửa hồng, sau đó xé thành miếng nhỏ bỏ xương. Lá lìm kìm là loại dây leo, có vị chua hơi chát, hay mọc dại ở các khu rừng ngập mặn. Trộn chung thịt cá và lá lìm kìm, cho ít hành phi, đậu phộng lên trên là có ngay cái hương vị đất mũi rồi.

Khi thưởng thức, món này thường kết hợp với bánh phồng tôm chiên giòn. Đây cũng là một đặc sản trứ danh của miền tây.

Chả thòi lòi cuộn tôm

Món này thường được chế biến trong các nhà hàng sang trọng. Đặc sản này hơi cầu kỳ và tốn nhiều nguyên liệu hơn so với các món ngon từ cá thòi lòi còn lại.

Cá tươi được làm sạch và say nhuyễn để làm chả. Sau đó cuộn bên ngoài con tôm được hấp chín. Ngoài cùng là lớp rong biển. Sau cùng đầu bếp cho vào chảo chiên giòn.

Đảm bảo thực khách sẽ có một trải nghiệm ẩm thực hết sức tuyệt vời và không thể nào quên với loài cá độc đáo này.

Khô cá thòi lòi

Nếu ăn tại chỗ vẫn chưa hết độ ghiền thì bà con có thể mua cho mình món khô cá thòi lòi. Cá được làm sạch sẽ, ướp ít gia vị và phơi qua 2-3 nắng. Món này ngon không kém gì lúc làm cá tươi, nhưng khi phơi khô và đóng gói cẩn thận rồi thì bà con có thể mang được đi xa.

Cứ mỗi chuyến du lịch, trải nghiệm ai cũng muốn mua vài món đặc sản để làm quà cho người thân hay đối tác. Món khô cá thòi lòi này sẽ giúp bạn đem cái hương vị Cà Mau về với những người thân yêu của bạn.