Nói về con người Nhật Bản là nói về đức tính chu đáo, cẩn thận, điều này cũng đúng với những nét riêng của ẩm thực nước này, các món ăn đều được chăm chút kỹ lưỡng trong tất cả các bước thực hiện cho đến khi hoàn thành của ẩm thực Nhật Bản. Hãy để Tico Travel cùng bạn khám phá những nét ẩm thực độc đáo của xứ sở hoa anh đào này nhé!
1. Giới thiệu về ẩm thực Nhật Bản
Để hiểu rõ hơn về các nét văn hóa ẩm thực Nhật Bản, chúng ta cùng đi ngược từ quá khứ xem cội nguồn, thói quen đã hình thành lên những nét độc đáo được lưu giữ đến ngày nay trong ẩm thực Nhật Bản nhé.
1.1. Lịch sử ẩm thực Nhật Bản
Để thuyết trình về ẩm thực Nhật Bản, phải kể đến từ xa xưa, Nhật Bản cũng là nước đặt lúa nước làm ngành phát triển chính trong nông nghiệp, do vậy, cơm vẫn là thành phần được sử dụng chủ yếu trong mỗi bữa ăn của người dân.
Tuy nhiên, phát huy được lợi thế địa lý đặc thù các phía là đại dương, ẩm thực Nhật Bản đã được lên tầng cao mới khi sử dụng kết hợp cơm và các thực phẩm tươi sẵn có đến từ đại dương như hải sản, rong biển…tạo nên một món ăn vang danh năm châu có tên gọi là sushi hay còn được mệnh danh là biểu tượng ẩm thực Nhật Bản.
Dù là món ăn giản dị của người nội địa, nhưng sushi luôn được chăm chút cẩn thận, đẹp mắt hơn nữa món này còn là sự kết hợp cân bằng giữa các nguyên liệu và các dưỡng chất có trong sushi khiến chúng càng thêm được ưa chuộng rộng rãi trên toàn thế giới.
1.2. Các đặc trưng riêng của ẩm thực Nhật Bản
Văn hóa ẩm thực Nhật Bản được thiết lập quy tắc và thiết kế công phu mà khó có nơi nào sánh bằng, cùng điểm qua vài điều duy nhất chỉ có trong ẩm thực Nhật Bản nhé!
1.2.1. Đặc trưng “Mùa nào – Thức nấy” tại mỗi vùng miền của nước Nhật
Để chắc chắn được độ tươi sống, đầy dưỡng chất của các món ăn, người dân Nhật thường xuyên chọn đồ ăn phù hợp với thời tiết của mùa vụ đấy. Thêm vào đó, mỗi vùng miền của xứ sở này lại có nhiều phương thức chế biến món ăn khác nhau với cùng một loại thực phẩm, điều này đã tạo nên sự đa dạng trong mùi vị, cách chế biến, góp phần làm đa dạng hóa nền ẩm thực Nhật Bản.
Ví dụ như lập xuân, khi hàng cây anh đào nở rộ, những món ăn được làm bằng nguyên liệu tươi phù hợp với khí hậu thời tiết xuân như cá biển sayori, sò trứng Nhật Bản…được lựa chọn nhiều nhất trong nền văn hóa ẩm thực Nhật Bản
1.2.2. Triết lý “Tam ngũ” trong tất cả các món ăn Nhật Bản
Nếu am hiểu về Nhật Bản sẽ thấy có một triết lý nhất quán gọi là “Tam ngũ”: vị, sắc và pháp. Được diễn giải ra là:
- Pháp: chiên, hấp, ninh, nướng, sống
- Sắc: màu đỏ, đen, trắng, xanh, vàng
- Vị: chua, cay, mặn, đắng, ngọt
Đặc biệt, khi làm các món ăn, để giữ được vị thiên nhiên và ngon của riêng đồ ăn, người Nhật sẽ ít dùng gia vị, thay vào đó, họ sẽ sắp xếp sao cho các món ăn được hài hòa cả về mùi vị lẫn màu sắc.
1.2.3. Sự hài hòa trong thực đơn mỗi bữa ăn
Bàn ăn là nơi mà chúng ta nhìn thấy rõ tính cách của người Nhật được hiện ra, họ sắp xếp rất công phu, và tính hòa hợp, dinh dưỡng vừa đủ trong từng bữa ăn. Họ thường tìm hiểu các thành phần của mỗi loại thức ăn để chọn lựa các món sao cho đem lại nhiều lợi ích nhất cho người sử dụng. Ví dụ như những người cao tuổi thường sử dụng nhóm thực phẩm như đậu nành, nấm… để giúp kéo dài tuổi thọ.
Từ thời kỳ Mu-ro-ma-chi, các samurai đã đặt ra một quy tắc ăn trong ẩm thực Nhật Bản tên gọi “ichi ju san sai” có nghĩa là “một súp, ba món” ăn kèm với cơm trắng. Bữa ăn này được lưu truyền là vừa đủ tốt cho tiêu hóa, vừa đủ sức khỏe, hương vị không gây ngán cho mọi người thưởng thức. Bữa ăn thường được kết hợp các nguyên liệu tốt cho sức khỏe như vừng đen, rong biển, đậu tương lên men…
1.2.4. Thức ăn được bài trí theo quy trình
Để giúp mọi người ăn ngon hơn, đúng mùi vị từng món và hơn thế nữa là tránh được những tình trạng như các thức ăn kỵ nhau. Khác với cách ‘nhâm nhi’ đồ ăn của các nền văn hóa khác, đến với văn hóa ẩm thực Nhật Bản, các món ăn sẽ được sắp xếp theo thứ tự được thiết kế sẵn.
1.2.5. Mỗi món ăn đều mang một ý nghĩa riêng
Cũng như món ăn của nhiều nước trên thế giới, mỗi món đều có một ngụ ý hay, như những lời chúc về tinh thần to lớn hay những nét văn hóa riêng được lưu truyền qua nhiều thế hệ trong ẩm thực Nhật Bản. Có thể kể ra những ví dụ nổi bật như:
- Món ăn được chế biến từ đậu phụ, đậu nành đều có ngụ ý chúc sức khỏe
- Rượu sake có ý nghĩa trừ tà khí và kéo dài tuổi thọ
- Món sushi cá tráp biển dùng để chúc sự thịnh vượng, sung túc
- Món tôm tượng trưng cho sự trường thọ của những người cao tuổi…
1.2.6. Phép lịch sự trên bàn ăn của người Nhật Bản
Gần gần như quốc gia mọi mình, chưa cầm vật dụng hãy lên tiếng “itadakimasu” là xin phép – cảm ơn cho tất cả tạo hóa xây nên ẩm thực như nếm vị, đây nghi thức bản sắc riêng. Sau khi dùng xong buổi ăn, họ sẽ phát ra câu “gochiso sama deshita” nghĩa: cảm ơn nhé vì thời khắc ngon” để thể hiện sự tôn trọng, biết ơn với đầu bếp chuẩn bị, các nguyên liệu thực phẩm chế biến ra các đĩa này, văn hóa ẩm thực Nhật Bản.
Trong một bữa ăn của người Nhật, sẽ có một vài quy cách nhất định để hiểu rõ hơn mời bạn tham khảo thuyết trình về văn hóa ẩm thực Nhật Bản này nhé!
- Khi rót rượu hay bất cứ thức uống gì thì cá nhân người rót sẽ rót cho khách hay người khác trước cuối cùng mới đến lượt mình.
- Cuối cùng là một phép tối thiểu ai cũng phải biết chứ không riêng gì người Nhật, đó là không nên gọi quá nhiều đồ ăn dẫn đến việc bị dư thừa. Phần vì như vậy nên khi làm đồ ăn các đầu bếp ở đây sẽ làm vừa phải và các miếng cũng vừa đủ cho vào miệng.
Vài lưu ý nhỏ dành cho kết thúc dùng bữa đối với mâm cơm tại nước này, bạn cần để các dụng cụ ăn đã dùng như lúc đầu, úp lại nắp các bát nếu có, đặt đũa lên thanh gác đũa hoặc giấy bao, điều này để chứng minh rằng bạn đã dùng xong bữa của mình. Ngoài việc thể hiện phép lịch sự và văn minh của người Nhật, điều này cũng giúp phục vụ nhận biết dễ dàng hơn sau khi bạn đã ăn xong trong văn hóa ẩm thực Nhật Bản.
2. Các món ăn mang đậm nét văn hóa ẩm thực Nhật Bản
Nhật Bản nổi tiếng phần lớn món ăn lợi cho sức khỏe, đây cũng là cơ sở giải thích bô lão tại đây sống lâu xếp vào hàng cao trên thế giới. Trong phần bài viết này, hãy cùng Tico Travel điểm danh qua hàng loạt món ăn mang đậm nét văn hóa nhưng cực tốt cho sức khỏe của ẩm thực Nhật Bản nhé!
2.1. Các món ăn hải sản tươi đa dạng nức tiếng từ Nhật Bản
Với địa lý được tứ bề bởi biển cả, khi đặt chân với sở tại, bạn sẽ không ngạc nhiên với vô số món được vinh danh biểu tượng ẩm thực Nhật Bản làm từ những loại hải sản tươi sống, giàu dưỡng chất. Hãy cùng điểm qua những món ngon dưới đây nhé!
2.1.1. Sushi – biểu tượng ẩm thực Nhật Bản
Đây là món kỳ lạ thân quen và nổi danh trên toàn cầu mà ai cũng biết. Trong các báo nói về đồ này, khi thuyết trình về văn hóa ẩm thực Nhật Bản, sushi là món ăn mà ít quốc gia nào có đủ các yếu tố thiên thời địa lợi như Nhật Bản để làm ra chúng vì món ăn đòi hỏi hải sản phải thật tươi ngon, nếu không sẽ làm mất mùi vị đặc trưng của món ăn.
Sushi là hòa trộn giữa gạo chín và các lát mỏng món biển mới của duy mùa vụ đó hoặc còn có thể hòa trộn các yếu tố như trứng. Sushi được trộn kèm với nước tương, mù tạt và các loại đồ chua như dưa chuột, củ cải trắng hoặc có thể là gừng hồng – 1 khi ăn kèm không thể thiếu với các loại của biển tươi sống.
2.1.2. Sashimi – quốc thực xứ sở hoa anh đào
Vì món ăn toàn đồ sống, nên bạn sẽ phải đợi đến đúng mùa để ăn những đồ đặc thù của khí hậu thời tiết lúc đó. Lý do thuộc tên gọi này là món 100% mới, thường sẽ được dùng trước hết trong bữa, cùng với đồ chua và các loại rau sống hay mù tạt là ngon hết ý, khi được đặt biệt danh là món ăn hòa hợp với thiên nhiên, sashimi cũng là món ăn làm nổi bật nét ẩm thực Nhật Bản.
2.1.3. Món Tempura
Cũng vì ý nghĩa thiết yếu, món này sau khi làm xong còn được trang trí rất tỉ mỉ và hút ánh mắt của ăn. Là một món cực kỳ quen thuộc đối với người dân hoa anh đào, món ăn kết hợp cả thực vật cùng với các loại hải sản tươi sống, sau đó tất cả được hòa quyện trộn với bột mì và được đem lên chiên giòn với dầu nóng. Hơn thế nữa, Tempura còn có ý nghĩa chúc trường thọ nên rất được ưa chuộng tại Nhật Bản.
2.2. Các món mì lừng danh chỉ có tại xứ Phù Tang
Có nhiều điều giống với ta, đa số khẩu vị với đặc thù làm từ thóc cũng cuốn hút không kém khi được nhắc đến. Bạn đã từng nếm các món mì dưới đây trong ẩm thực Nhật Bản chưa?! Cùng khám phá nhé!
2.2.1. Mì Udon
Nổi tiếng với sợi miến ống dài cấu tạo làm từ bột mì, tẩm ướp nhân tố thêm nếm tuyệt hảo khiến món đĩa mang một nét riêng độc, du khách sẽ nhớ mãi mùi hảo hạn sau khi nuốt xuống dạ dày. Nhắc đến biểu tượng ẩm thực Nhật Bản thì phải gọi tên món miến lừng danh Udon đến từ vùng Ka-ga-wa phía Đông Bắc của nước Nhật.
Miến U-don thời thế nay đã chế biến theo vô số cách, gia vị giúp người dùng có thêm sự lựa chọn, hơn nữa là, các hãng sản xuất nổi tiếng đã cho ra đời mì Udon ăn liền, giúp đem văn hóa ẩm thực Nhật Bản đi xa hơn ra toàn thế giới.
2.2.2. Mì Ramen
Hơi khác so với mì trên, sợi mì này đa dạng hơn về hình thù, kích cỡ, nó có thể lượn sóng, thẳng, nhỏ hoặc cỡ trung bình cùng với nhiều màu sắc khác nhau làm cho bát mì càng thêm phần thu hút. Có rất nhiều loại mì Ramen khác nhau trong ẩm thực Nhật Bản, ví dụ như Shoyu Ramen, Hakata Ramen, Onomichi Ramen…với đa dạng hương vị mà người dùng có thể thưởng thức.
Nếu muốn biết nhiều hơn về nguồn gốc loại miến này, bạn có thể khám phá quê hương của chúng tại tỉnh Yo-ko-ha-ma. Hiện nay, trong một hẻm nhỏ tại tỉnh này còn có phòng trưng bày về lịch sử cũng như nguồn gốc ra đời của món mì này.
2.2.3. Mì Soba
Tại Nhật Bản, loại miến này không chỉ nào khác bán tại các restaurant sang trọng, mà còn được bán tại các quán bán hàng dân dã của người bản địa. Sợi miến với nguyên liệu chính là kiều mạch nên có chút mềm hơn so với Udon hay miến Japan, đặc biệt hơn cả, miến Soba còn có thể thưởng thức với 2 kiểu đặc trưng là miến lạnh kèm với nước chấm hoặc miến chan với nước dùng nóng nếu khách muốn ăn nóng.
2.3. Các món bánh nổi tiếng đến từ xứ sở hoa anh đào
Nhắc đến ẩm thực Nhật Bản thì khó cưỡng thể bỏ qua hầu hết chiếc bánh nhỏ xinh được nhâm nhi cùng tách trà nóng vào mỗi dịp thời tiết chuyển lạnh, hãy điểm qua tần tật loại bánh dưới đây nhé!
2.3.1. Bánh Mochi
Giống gần bánh Chưng sẽ được dùng trong hầu hết khoảnh khắc đón Tết ý nghĩa ở Việt Nam, thì tại đất nước mặt trời mọc, bánh Mochi cũng là một trong những loại bánh truyền thống được thưởng thức vào dịp Tết. Bánh Mochi trong văn hóa ẩm thực Nhật Bản lại có đa dạng cách làm và đa dạng mùi vị khác nhau tại nhân bánh, ví dụ như nhân đậu đỏ, nhân xoài, bánh được làm từ hoa anh đào vào mùa xuân hay đặc biệt hơn là loại bánh Mochi trong suốt….
2.3.2. Bánh Wagashi
Chính món bánh nổi tiếng thường cấu tạo dùng với trà dành tặng cá nhân dân Nhật Bản, bánh tạo ra bằng bột gạo đa số đặc biệt hơn chính hình dáng dành mỗi chiếc bánh nung nấu chuẩn bị công phu, tỉ mỉ và đẹp mắt. Do vậy, bánh không chỉ để thưởng thức tại gia đình mà còn món quà biếu tặng tuyệt đẹp!
2.4. Những món ăn khác mang đậm văn hóa ẩm thực Nhật Bản
Không phải qua đa số nguyên liệu đậm chất vùng miền, địa lý mới sáng tạo nên đa số món ăn trở thành biểu tượng ẩm thực Nhật Bản, hãy xem đa số nguyên liệu đơn giản như thịt gà, rau hay nấm được biến hóa thành đa số món ăn mang phong cách Nhật Bản như nào nhé!
2.4.1. Tonkatsu
Với nguyên liệu từ các miếng thịt lợn cốt lết, được tẩm bột, hãy chiên giòn rụm, nhưng bí quyết khiến cho món ăn khác so với các nước khác, thịt lợn vẫn giữ được độ tươi ngon ngọt của thịt bên trong lớp vỏ chiên xù giòn tan kết hợp loại nước chấm có một không hai tên gọi ponzu hoặc tonkatsu truyền thống.
2.4.2. Kaiseki Ryori
Đây là món ăn cầu kỳ nhất trong số những món ăn của ẩm thực Nhật Bản, vì món ăn được chuẩn bị công phu từ những gia vị liệu chính của mùa vụ và khí hậu đặc trưng của từng vùng miền. Món này không cố định cùng gia liệu nhưng thường là mọi loại rau, nấm, rong biển và cá tươi.
2.4.3. Yakitori
Yakitori, được cấu tạo từ yếu tố gia vị chính là thịt gà, rất tương xứng vị với các mọi miền quốc tế, đó cũng là lý do vì sao đây lại nổi tiếng xa gần. Để cho ra những xiên con chicken thơm nức đầy dinh dưỡng, các đầu bếp trước lúc phải ướp kĩ thịt với sốt kết hợp từ những nguyên liệu như đường, nước xì dầu, mirin và chút Sake wine đặc trưng của Nhật Bản. Có vùng miền lại thay đường bằng mật ong, thêm chút vị bùi bùi béo béo của các hạt vừng.
Qua bài viết trên, Tico Travel đã cùng tất cả phát hiện điểm văn hóa tại mâm ẩm thực của con dân và khái quát nhiều thức nếm của đất nước này đã nổi danh trên nền ẩm thực khắp thế giới. Cho đến nay, ẩm thực Nhật Bản vẫn giữ được nét riêng vốn có mà không bị hòa lẫn với bất cứ quốc gia nào trên thế giới. Nếu có dịp đến Nhật Bản, hãy thưởng thức món ăn này để có cảm nhận sâu sắc hơn về xứ Phù Tang này nhé!
